Voor velen van jullie is het wellicht al weer even geleden toen je te horen kreeg dat jij, of iemand in je familie, glutenvrij moest gaan eten. Voor anderen is dit bericht waarschijnlijk nog niet zo oud. Coeliakie (glutenintolerantie) of NCGS (non-celiac gluten sensitivity of glutensensitiviteit zonder aantoonbare coeliakie of darmschade) zijn redenen om geen gluten meer te eten. Voor de meeste mensen is het glutenvrije dieet een must, voor anderen is het een persoonlijke keuze.
Sinds begin 2014, na de diagnose coeliakie, eten wij glutenvrij. Ondanks het feit dat ik zelf al het één en ander wist van gluten, kwam de diagnose, en de daarna de omschakeling naar het glutenvrije dieet hard aan. Tijdens mijn bakkersopleiding werd er eindeloos gesproken over gluten en hun functie (helaas werd er geen aandacht besteed aan het bakken zonder gluten…). Ik vond het toen al heel moeilijk om zoiets abstracts als gluten te begrijpen, en ik kan me voorstellen dat wanneer je niets van gluten weet, en dan opeens geconfronteerd wordt met bv coeliakie, het nog lastiger moet zijn.
Ik weet nog dat wij direct na het telefoontje met de arts en onze afspraak met de dietiste de volgende dag, de hele keuken op z’n kop hebben gegooid. Wij hadden meteen de keuze gemaakt om thuis helemaal glutenvrij te gaan eten, dus alles kwam uit de kastjes en werd ge-inspecteerd. Alle houten lepels, deegrollers en snijplanken gingen direct de deur uit alsook, natuurlijk, al het eten met gluten. We kochten een nieuw tosti-ijzer, een nieuw broodrooster en een broodmachine. De hele keuken werden gesopt en alle vaat- en handdoeken opnieuw gewassen. De eerste stap voelde goed, zoals ze zeggen “opgeruimd staat netjes”.
Toen moest er geshopped worden om de voorraadkast weer aan te vullen. In eerste instantie begonnen wij bij het glutenvrije schap bij de Appie… Wat een teleurstelling was dat, moesten wij hier nu van leven? Wij hadden nog niet echt door dat er ook “gewoon” glutenvrije produkten tussen de “normale” produkten stonden. Ondanks het feit dat wij veel vers eten en weinig uit pakjes koken ging ik wekenlang met lood in mijn schoenen naar de winkel. Totdat ik er genoeg van had. Op een dag toen ik weer de Albert Heijn binnenliep, besloot ik om niet meer te kijken naar wat er niet kon, maar om alleen nog te kijken naar wat er wél mogelijk was. Wat een verademing, ik kan het iedereen aanraden! Nu drie jaar later kan ik zeggen dat ik niet beter meer weet. We kennen onze merken en producten inmiddels en we kunnen eigenlijk alles wel vinden wat we nodig hebben. Natuurlijk zijn er wel eens teleurstellingen, maar ook dan proberen we in mogelijkheden te denken.
Eén van de belangrijkste dingen die je kunt leren is het lezen van ingredienten. Toen wij nog in de VS woonden waren wij hier al mee bezig, met name omdat ik wilde weten wat er in mijn eten zat. Dus ik was al gewend om kritisch te kijken en keuzes te maken. Nu moest ik alleen nog een aantal producten toevoegen aan het lijstje van producten die wij niet zouden kopen, en wel: tarwe, rogge, gerst (en ook gerstemout), kamut en haver die niet gecertificeerd glutenvrij is. Natuurlijk, het is meer werk om telkens alle ingredienten te lezen (maar dan weet je wel wat je eet). Ook is het dieet vaak duurder ivm certificering van ingredienten (maar dan wordt je in ieder geval niet ziek). Daarnaast kost het vaak meer tijd omdat je zelf dingen moet/besluit te maken (en dat komt niet altijd gelegen… denk aan de kerst-etentjes op school). En ja, het is soms lastig om niet zo maar even spontaan ergens iets te kunnen gaan eten. Hier heb ik nog het meeste moeite mee, maar dat begint nu ook wel te wennen en inmiddels eet ik net zo lief thuis.
Ook ben ik in het begin heel veel gaan lezen. Ik heb me aangesloten bij de NCV en bij verschillende forums op Facebook. Het uitwisselen van gedachten en weten dat je er niet alleen voor staat heeft zeker geholpen.
Dus wat is mijn advies als je net start met het glutenvrije dieet?
- Beslis wat je in de keuken gaat doen en maak schoon schip. Als iedereen glutenvrij gaat eten dan is het wellicht wat makkelijker, anders moet je er voor zorgen dat je bv botervlootjes, chocopasta etc goed markeert zodat iedereen weet welke glutenvrij zijn. Een klein dienblad met alles glutenvrij erop maakt het wat makkelijker. Koop ook snijplanken in een afwijkende kleur en eventueel een nieuwe bakvorm voor taart die je glutenvrij kunt houden. Houd indien mogelijk een vast plekje in de kastjes en op het aanrecht glutenvrij.
- Leer ingredienten lezen en check de verpakkingen iedere keer weer omdat de ingredienten kunnen veranderen. Het kost iets meer tijd, maar na verloop van tijd weet je niet beter en doe je het automatisch. Weet dat je in het begin iets meer tijd nodig hebt in de supermarkt. Ik ben een paar keer alleen gegaan en heb alle schappen van boven tot onder bekeken totdat ik het gevoel had dat ik wist wat onze opties waren.
- Koop niet direct te veel specifiek glutenvrije producten. Zeker in het begin heb je de neiging om te veel producten in huis te halen. We weten allemaal dat deze producten niet goedkoop zijn en de ervaring leert dat, mede door de andere textuur en smaak, je eerst toch wat moet wennen aan deze producten. Dus probeer wel steeds iets nieuws, maar loop niet te hard van stapel want je zult lang niet alles lekker vinden en weggooien is natuurlijk zonde.
- Sluit je aan bij de NCV en eventueel bij de verschillende groepen op Facebook – het is fijn om een klankbord te hebben en hier is heel vaak het laatste nieuws te vinden omtrent nieuwe producten, aanbiedingen, recalls etc.
- Probeer in ieder geval het avondeten geheel glutenvrij te koken, dat is wel zo makkelijk. Het meeste vlees, aardappelen/rijst en groente zijn zowieso glutenvrij. Pasta kan best iedereen glutenvrij eten. Het scheelt als je niet ieder maaltijd alles dubbel hoeft te maken. Als je zelf glutenvrij eet, kook dan af en toe wat meer eten voor het avondeten en eet dit de volgende dag voor de lunch want soms heb je gewoon even geen zin in glutenvrij brood.
- Indien mogelijk, investeer in een (grote) vriezer. Wij kopen altijd een heel aantal broden tegelijk en bewaren deze in de vriezer (de broden zijn vaak klein, en zijn dus sneller op). Ervaring heeft ons geleerd dat je altijd brood moet bestellen op het moment dat je nog voldoende voor zo’n 10 tot 14 dagen in de vriezer hebt ivm eventuele problemen in de aanlevering. Dus onze vriezer ligt altijd half vol met brood. Daarnaast bakken wij veel en vries ik ook van alles in. Op deze manier heb ik altijd een gebakje, cupcake of muffin bij de hand voor een (kinder)feestje en hoef ik niet altijd nog op het laatste moment aan de bak. Ook hebben wij altijd magnetron frietjes voor kinderfeestjes in de vriezer en pizza’s. Daarnaast probeer ik wat kleinere porties van een avondmaaltijd achter de hand te hebben wanneer wij iets eten wat onze dochter niet lust.
- Als je voorheen niet al het nodige zelf bakte, zul je nu min of meer toch genoodzaakt zijn om te gaan (leren) bakken. Dit is best even lastig in het begin. Ik had al redelijk wat ervaring en vond het best tegenvallen. Maar geef niet op! Niet alles lukt de eerste keer, ook bij mij niet! Blijf proberen en je zult zien dat het steeds beter gaat. En wat is er nou lekkerder dan een zelfgebakken taart?
En nogmaals: Denk in mogelijkheden, denk niet aan wat niet kan, maar denk aan wat wél kan. Echt, alles wordt beter, het duurt alleen soms even…